Spadek z dobrodziejstwem inwentarza – co warto o nim wiedzieć?

W spadku można otrzymać fortunę, jak i długi, a przyjąć go można na dwa sposoby. Jednym z nich jest przyjęcie proste, drugim jest spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W przypadku tego drugiego spadkobierca jest odpowiedzialny za długi spadkodawcy, jednak tylko te, które nie przekraczają masy spadkowej. Zobacz, z jakimi formalnościami to się wiążę. 

• Czym jest spadek z dobrodziejstwem inwentarza?
• Przyjęcie spadku wprost
• Dobrodziejstwo inwentarza - jak przyjąć taki spadek?
• Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza - od kiedy?
• Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza - wykaz inwentarza
• Stan czynny spadku a jego czysta wartość
• Spis inwentarza - komornik
• Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza - koszty komornika
• Ile trwa spis inwentarza przez komornika?
• Ile kosztuje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza u notariusza?
• Spis inwentarza i co dalej?
• Kto ponosi koszty sądowe w sprawach spadkowych?
• Spis inwentarza przed przyjęciem spadku
• Odpowiedzialność za długi spadkowe
• Czy warto przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?
• Spadek z dobrodziejstwem inwentarza a długi - jakie długi nie wchodzą w skład masy spadkowej?
• Spadek z dobrodziejstwem inwentarza a hipoteka 
• Przedawnienie długu po zmarłej osobie
• Dobrodziejstwo inwentarza brak majątku
• Nabycie spadku przez małoletniego z dobrodziejstwem inwentarza
• Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza - podsumowanie

Dla większości spadek kojarzy się z otrzymaniem majątku czy nieruchomości. Niestety nie zawsze tak jest. Czasami zmarły zostawił po sobie długi, o których istnieniu spadkobierca nie miał nawet pojęcia. 

Czym jest spadek z dobrodziejstwem inwentarza?

Dziedziczenie wprost, jak i z dobrodziejstwem inwentarza polega na przejęciu całego majątku wraz z długami. Kluczową kwestią różniącą te dwa przypadki jest maksymalna wartość długów. Spadek z dobrodziejstwem inwentarza zobowiązuje spadkobiercę do przejęcia długów zmarłego, ale tylko do wartości odziedziczonych aktywów. W praktyce oznacza to, że dziedziczący nie musi oddać wierzycielom więcej, niż sam otrzymał. 

Przyjęcie spadku wprost

Zgodnie z ogólną zasadą prostego przyjęcia spadku, bierność spadkobiercy może prowadzić do nieograniczonej odpowiedzialności za długi spadkowe. Proste przyjęcie spadku oznacza, że spadkobierca ponosi pełną odpowiedzialność za długi spadkowe bez żadnych ograniczeń.

Dobrodziejstwo inwentarza - jak przyjąć taki spadek?

Chęć przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca musi wyrazić do 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o powołaniu go do spadku. Może się to odbyć w obecności notariusza lub przed sądem i taki proces nazywa się stwierdzeniem nabycia spadku. W przypadku, gdy spadkobierca nie złoży oświadczenia w wyznaczonym terminie, przejęcie nastąpi samoistnie. 

Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza - od kiedy?

Od 18 października 2015 roku obowiązują przepisy związane z dziedziczeniem. Niezłożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku oznacza automatyczne przyjęcie go z dobrodziejstwem inwentarza. Konkretnie oznacza to, że osoba dziedzicząca będzie chroniona przed spadkowymi długami, które przekraczają wartość majątku spadkowego. W praktyce zabezpiecza to przed zobowiązaniami finansowymi, które są większe niż wartość aktywów spadkowych.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza - wykaz inwentarza

Przyjęcie spadku związane jest ze sporządzeniem inwentarza spadkowego, w którym zawarte będą informacje, co wchodzi w skład majątku. Sporządzić go może spadkobierca, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu. Wykaz majątku może zostać złożony przed sądem, w formie formularza urzędowego lub przed notariuszem, za pomocą protokołu notarialnego. Koszty zawsze ponosi sporządzający, a składają się na nie opłata sądowa lub taksa notarialna. Należy pamiętać, że wiąże się to z dodatkowymi kosztami rzędu kilkuset złotych. Samodzielne sporządzenie takiego wykazu nie jest obciążone żadnymi kosztami. 

Stan czynny spadku a jego czysta wartość

Terminem stanu czynnego spadku określa się wartość aktywów należących do spadku. Stan czynny jest przeciwstawiany stanowi biernemu, który odnosi się do pasywów spadku. Warto podkreślić, że pojęcie „stanu czynnego spadku” i „czystej wartości spadku” nie są tożsame. Pierwsze z tych pojęć nigdy nie odnosi się do wartości ujemnych, w przeciwieństwie do drugiego. Jeśli wartość pasywów spadku przewyższa wartość jego aktywów, to czysta wartość spadku przyjmuje wartość ujemną. W celu ustalenia aktywów i pasywów spadku, ich wartości oraz czystej wartości spadku, przeprowadza się spis inwentarza.

Spis inwentarza - komornik

Spis inwentarza przygotowywany jest przez komornika sądowego, polega na dokładnej i rzetelnej wycenie spadku. W spisie zawarte są przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z uwzględnieniem wartości każdego z nich. Wycena ustalana jest na podstawie cen z dnia otwarcia spadku. Przepisy nie określają nakazu uzyskania inwentarza czy wykazu, jednak należy mieć na uwadze, że samo przyjęcie spadku pozwala wierzycielom na dochodzenie od spadkobiercy długów spadkowych. Jest więc w interesie spadkobiercy zadbanie o uzyskanie spisu lub wykazu inwentarza. 

W przypadku, gdy sporządzony spis inwentarza i wykaz inwentarza są rozbieżne, pod uwagę bierze się informacje zawarte w spisie. 

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza - koszty komornika

Niestety, ta procedura nie jest bezpłatna. Wnioskodawca musi pokryć opłaty sądowe za złożenie wniosku w wysokości 100 zł oraz opłaty za usługi komornicze w wysokości 400 zł. Jednak to nie wszystko - czasami mogą wystąpić dodatkowe koszty związane z ewentualnymi wydatkami ponoszonymi przez komornika w trakcie wykonywania swoich obowiązków, w tym na przykład opłaty za wycenę przeprowadzoną przez rzeczoznawców.

Ile trwa spis inwentarza przez komornika?

Jest to żmudne zadanie, które polega na ocenie wartości każdego przedmiotu pozostawionego w spadku oraz analizie kompletnego dokumentu windykacyjnego. Zazwyczaj jednak nie zajmuje to więcej niż jeden dzień. Natomiast cały proces sporządzenia wniosku, protokołu i złożenia go może potrwać od kilku dni do dwóch tygodni.

Ile kosztuje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza u notariusza?

Za sporządzenie protokolarnego wykazu inwentarza notariusz pobiera opłatę w wysokości 200 zł netto, powiększoną o podatek VAT w wysokości 23%.

Spis inwentarza i co dalej?

Najczęściej spis składany jest w sądzie ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego, jednak czasami może być trudno określić konkretną placówkę. W takich przypadkach często spis składa się w sądzie miejsca, w którym znajduje się spadek, lub w sądzie rejonowym.

Kto ponosi koszty sądowe w sprawach spadkowych?

Zarówno sprawa dotycząca stwierdzenia nabycia spadku, jak i podziału spadku, prowadzone są w trybie nieprocesowym. W tego rodzaju postępowaniach obowiązuje zasada, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane z własnym udziałem w sprawie.

W przypadku, gdy uczestnicy postępowania nieprocesowego mają różny stopień zainteresowania wynikiem postępowania lub ich interesy są sprzeczne, sąd może stosownie rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub nałożyć go w całości na jednego z uczestników. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez uczestników.

Dodatkowo, w przypadku sprzecznych interesów uczestników, jeśli wnioski jednego uczestnika zostaną oddalone lub odrzucone, sąd może nałożyć na tego uczestnika obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika.

Spis inwentarza przed przyjęciem spadku

Spis inwentarza zazwyczaj jest sporządzany po śmierci spadkodawcy, ale istnieją dwie sytuacje, w których może być wykonany - przed potwierdzeniem nabycia spadku lub po nim. Jeśli spis zostanie sporządzony przed potwierdzeniem nabycia spadku, musi być wykonany w ciągu 6 miesięcy od daty śmierci. W tym okresie spis pozwala szybciej ocenić wysokość długów spadkowych. Daje to jasny obraz sytuacji i odpowiedź na pytanie, czy warto przyjąć ten spadek, ponieważ przyjęcie spadku stanowi podstawę do dochodzenia i żądania spłaty zobowiązań. Z kolei przyjęcie spadku i późniejsze sporządzenie spisu inwentarza ma na celu szczegółowe określenie wartości spadku.

Odpowiedzialność za długi spadkowe

W przypadku, gdy jest kilku spadkobierców, przed podziałem spadku solidarnie odpowiadają oni za długi spadkowe. Oznacza to, że wierzyciel ma prawo żądać spłaty całej kwoty długu od każdego z nich, a gdy jeden ze spadkobierców spłaci dług, pozostali są zwolnieni z odpowiedzialności wobec wierzyciela. Spadkobierca, który ureguluje dług zmarłego, może jednak żądać od pozostałych spadkobierców zwrotu części zapłaconej kwoty proporcjonalnie do ich udziałów w spadku.

Czy warto przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza?

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to dobry wybór w przypadku, gdy nie wiemy, czy spadkodawca posiadał jakieś długi, ale jednocześnie mamy pewność, że w skład spadku wchodzi majątek. Dodatkowo banki obowiązuje tajemnica bankowa. W związku z tym informacje o zobowiązaniach zmarłego spadkobierca otrzyma dopiero po potwierdzeniu przyjęcia spadku. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem jest, więc formą ochrony dziedziczącego oraz jego majątku. 

Oczywiście są także wyjątki od reguły, gdzie spadek z dobrodziejstwem inwentarza nie będzie dobrym rozwiązaniem. W przypadku, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego majątku, jedynie same długi, takie rozwiązanie będzie po prostu nieopłacalne. Warto również dowiedzieć się, czy dziedziczone nieruchomości nie są objęte hipoteką, gdyż w takiej sytuacji wierzyciel miałby prawo domagać się spłaty całego zadłużenia. 

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza a długi - jakie długi nie wchodzą w skład masy spadkowej?

Do długów spadkowych nie zaliczają się:

• roszczenia pochodzące z umów cywilnoprawnych,
• roszczenia o pieniężne zadośćuczynienie za doznaną kwotę, chyba że zostało uznane na piśmie albo, gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego. 

W przypadku kredytu spadkobierca przejmuje jedynie zobowiązanie do spłaty długu. Umowa między spadkodawcą a bankiem wygasa automatycznie wraz z chwilą śmierci spadkodawcy.

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza a hipoteka 

Przyjęcie spadku z kredytem działa na takich samych zasadach jak przyjęcie go z długami. Spadkobierca zobowiązany jest do spłaty zadłużenia, ale tylko do wysokości środków pochodzących z masy spadkowej. Inaczej przedstawia się sprawa w przypadku kredytów hipotecznych. W przypadku, gdy spadkobierca odziedziczy nieruchomość, na której ciąży hipoteka będzie on zobowiązany do spłaty całej należności, niezależnie od wysokości stanu czynnego spadku. 

Przedawnienie długu po zmarłej osobie

Do 2015 roku przepisy spadkowe działały na niekorzyść spadkobiercy. W tamtym okresie każdy spadkobierca, który w okresie do 6 miesięcy od dowiedzenia się o spadku nie złożył oświadczenia w sprawie dziedziczenia, automatycznie przejmował zobowiązania zmarłego wprost. Aktualnie prawo stoi po stronie spadkobierców. W przypadku, gdy nie złoży on w terminie 6 miesięcy stosownego oświadczenia, spadek dziedziczony jest samoczynnie z dobrodziejstwem inwentarza.

Warto wiedzieć, że możliwe jest przedawnienie długu po zmarłej osobie. Czas przedawnienia jest różny dla odmiennych kategorii finansowych. Czas przedawnienia się mandatu to tylko rok, z kolei przedawnienie kredytu czy pożyczki następuje po 3 latach. Należy pamiętać, że przedawnienie możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy wierzyciel nie przerwał biegu przedawnienia. Każde upomnienie się o spłatę skutkuje wyzerowaniem się przedawnienia i rozpoczyna proces na nowo. 

Dobrodziejstwo inwentarza brak majątku

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, gdy są same długi, jest jak najbardziej możliwe. W takiej sytuacji należy sporządzić spis inwentarza, uwzględniając również długi (długi stanowią część spadku). Spis taki może być przeprowadzony samodzielnie, nie ma obowiązku angażowania komornika.

Jeśli wartość dodatniego spadku po zmarłej matce wynosi zero, to Państwa odpowiedzialność za długi ogranicza się do wartości dodatniej masy spadkowej, czyli w tym przypadku do zera. Jeśli zmarła posiadała na swoim koncie, np. ostatnią emeryturę lub rentę w wysokości 1000 złotych, to odpowiedzialność za zobowiązania po zmarłej ogranicza się do tej kwoty.

Nabycie spadku przez małoletniego z dobrodziejstwem inwentarza

Zdolność do dziedziczenia przysługuje nie tylko dorosłym, ale również dzieciom. Dziecko, także to dopiero poczęte, może dziedziczyć, jednak jeśli urodzi się żywe. Rodzic, który odrzuca spadek, może także odrzucić spadek przypadający dziecku.

Jednakże, w celu odrzucenia spadku w imieniu dziecka, konieczne jest uzyskanie zgody sądu rodzinnego. Warto zauważyć, żeby małoletni mogli przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza jeszcze przed wejściem w życie nowego Prawa spadkowego. Jeśli zdecydujemy się odrzucić spadek w imieniu dziecka, mamy na to 6 miesięcy od dnia, kiedy dowiedzieliśmy się o powołaniu naszego dziecka jako spadkobiercy.

Dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza - podsumowanie

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza to dobra opcja w przypadku, gdy wiemy, że spadkodawca zostawił po sobie majątek, ale także podejrzewamy, że posiadał długi. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem jest bezpieczniejszą opcją niż przyjęcie go wprost. W przypadku, gdy w skład spadku wchodzi ,np. nieruchomość objęta hipoteką, warto zastanowić się, czy odrzucenie spadku nie będzie najkorzystniejszym wyjściem.

Potrzebujesz pomocy ze spłatą kredytu? Skontaktuj się z nami.